Ulewanie u noworodka – przyczyny i zapobieganie

Ulewanie to powszechny problem, z którym zmagają się niemowlęta. Według badań nawet 67% maluszków do 4. miesiąca życia doświadcza ulewania co najmniej 2 razy na dobę przez minimum 3 tygodnie (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19745761/, dostęp online: 23.10.2025). Choć w większości przypadków jest to zjawisko fizjologiczne wynikające z niedojrzałości układu pokarmowego, wielu rodziców wciąż martwi się o komfort i zdrowie swojej pociechy. Sprawdź, dlaczego noworodek ulewa po karmieniu piersią i jak radzić sobie z tym problemem.

Czym jest ulewanie u noworodka?

Ulewanie, inaczej określane jako regurgitacja, to zjawisko, w którym niewielkie ilości pokarmu cofają się z żołądka do jamy ustnej dziecka lub wypływają na zewnątrz po karmieniu. Jest to naturalny proces, który występuje głównie u noworodków i młodszych niemowląt, stanowiąc jedno z najczęściej występujących zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego na początkowym etapie życia.

Czemu dziecku się ulewa? Najczęstsze przyczyny

Ulewanie ma związek z niedojrzałością układu pokarmowego, a zwłaszcza dolnego zwieracza przełyku, który u niemowląt ma zmniejszone napięcie. Zwieracz nie jest w stanie skutecznie zamykać wejścia do żołądka, przez co treść pokarmowa cofa się do przełyku i jamy ustnej. Co więcej, żołądek niemowląt jest bardzo mały, a jego opróżnienie trwa dłużej niż u dorosłych, co także sprzyja przepełnieniu i cofaniu pokarmu.

Czynniki sprzyjające ulewaniu u niemowląt to:

• przejedzenie, czyli podawanie zbyt dużych porcji pokarmu w stosunku do pojemności żołądka dziecka;
• połykanie powietrza podczas karmienia, szczególnie gdy dziecko je łapczywie lub w niewłaściwej pozycji;
• szybkie, łapczywe jedzenie zaburzające naturalny rytm połykania i trawienia;
• nieprawidłowa technika karmienia piersią lub butelką, np. karmienie „na leżąco” lub zbyt szybka zmiana pozycji po karmieniu;
• ułożenie dziecka na wznak bezpośrednio po karmieniu, co ułatwia cofanie pokarmu;
• niedojrzałość anatomiczna u noworodka, np. krótki przełyk, rozwarty kąt Hisa, wolniejsze opróżnianie żołądka.​

Dowiedz się więcej na temat: ćwiczenia poporodowe – kiedy i jak zacząć.

Fizjologiczne ulewanie a refluks żołądkowo-przełykowy

Ulewanie i refluks żołądkowo-jelitowy to zjawiska, które często są mylone ze sobą, ponieważ mogą występować w podobnych okolicznościach, zwłaszcza u noworodków. Zachodzą tu jednak znaczne różnice pod względem nasilenia objawów i wpływu na zdrowie dziecka.

• Ulewanie to naturalny proces, który występuje u wielu niemowląt, szczególnie w pierwszych miesiącach życia. Zazwyczaj ma łagodny charakter i nie wiąże się z żadnymi poważnymi objawami, takimi jak wymioty, bezdech czy trudności w karmieniu. Dziecko prawidłowo przybiera na wadze i rozwija się w normie.
• Refluks żołądkowo-przełykowy to stan, w którym treść żołądkowa cofa się do przełyku, prowadząc niekiedy do ulewania. Fizjologiczny refluks jest zwykle krótki (trwa mniej niż 3 minuty) i nie wywołuje większych dolegliwości. Jednak jeśli sytuacja się powtarza, powoduje uszkodzenie błony śluzowej przełyku i utrudnia przyrost masy ciała, powodując niechęć do jedzenia lub bóle, może to wskazywać na chorobę refluksową przełyku. Tego rodzaju objawy wymagają interwencji lekarskiej, aby wykluczyć poważniejsze problemy zdrowotne.

Kiedy mija ulewanie u dziecka?

Ulewanie zwykle mija samoistnie wraz z dojrzewaniem układu pokarmowego i ukształtowaniem się zwieracza przełyku.

• U większości niemowląt ulewanie zanika około 4-6 miesiąca życia, co wiąże się poprawą funkcjonowania mięśnia zwieracza między przełykiem a żołądkiem oraz wprowadzaniem pokarmów stałych.
• Każdy maluch rozwija się jednak inaczej. Część dzieci przestaje ulewać dopiero wtedy, gdy nauczą się samodzielnie siedzieć (około 6. miesiąca). W skrajnych przypadkach ulewanie może utrzymywać się nawet do końca 1. roku życia.

Sprawdź też: znaczenie snu i odpoczynku w okresie połogu.

Sposoby na ulewanie noworodka

Zastanawiasz się, jak ulżyć maluszkowi, który często ulewa? Istnieje kilka prostych metod, które mogą złagodzić nieprzyjemne dolegliwości i poprawić komfort dziecka.

Odpowiednia pozycja podczas karmienia to podstawa

Co na ulewanie u noworodka sprawdza się najlepiej? Zwróć uwagę, że ulewanie często wynika z nieprawidłowej pozycji maluszka podczas karmienia.

• Karm dziecko w pozycji półleżącej lub lekko uniesionej, z główką ustawioną wyżej niż resztą ciała.
• Dzięki temu pokarm trafia bezpośrednio do żołądka, a ryzyko cofania się treści pokarmowej jest niewielkie.
• Unikaj karmienia w pozycji leżącej, gdyż może to sprzyjać ulewaniom.

Unikanie łapczywego jedzenia

Łapczywe ssanie może prowadzić do połykania dużej ilości powietrza, co zwiększa ryzyko ulewania.

• Karm maluszka w cichym i spokojnym miejscu, gdzie nic nie będzie go rozpraszać.
• Jeśli dziecko jest rozdrażnione lub płacze, spróbuj je uspokoić przed karmieniem, aby uniknąć niepotrzebnego połykania powietrza.

Częstsze, ale mniejsze posiłki

Jeśli karmisz dziecko mlekiem modyfikowanym, staraj się podawać mu mniejsze porcje, ale częściej. Dzięki temu unikniesz przepełnienia żołądka maluszka i zmniejszysz ryzyko ulewania.

Odbijanie po karmieniu

Odbijanie po karmieniu to jeden z najskuteczniejszych sposobów na złagodzenie ulewania i zmniejszenie ryzyka kolki niemowlęcej.

• Po każdym karmieniu przytrzymaj dziecko w pozycji pionowej przez kilka minut, aby mogło odbić powietrze, które połknęło podczas karmienia.
• Jeśli maluch nie odbije od razu, nie martw się – może to potrwać chwilę. Daj mu czas, aby pozbyło się powietrza w sposób naturalny.

Masaż brzuszka przed karmieniem

Delikatny masaż może pomóc pobudzić perystaltykę jelit, co wspomaga trawienie i zmniejsza ryzyko kolki oraz ulewania.

• Wykonuj okrężne ruchy w kierunku wskazówek zegara, zaczynając od prawej strony brzucha, wokół pępka, a potem powoli przesuwaj się ku górze i w stronę lewego boku.
• Masaż wykonuj spokojnie i delikatnie, najlepiej tuż przed karmieniem lub po kąpieli.
• Masaż może pomóc też w uspokojeniu maluszka, co może zmniejszyć ryzyko łapczywego ssania.

Stosowanie mieszanek typu AR

Jeśli dziecko ma tendencję do częstego ulewania, lekarz może zalecić stosowanie specjalistycznych mieszanek mlecznych typu AR, które zawierają dodatkowe zagęszczacze.

• Takie mleko pomaga utrzymać pokarm dłużej w żołądku, co zmniejsza ryzyko cofania się treści pokarmowej.
• Mieszanki specjalistyczne można stosować wyłącznie po konsultacji z pediatrą, który oceni, czy takie mleko będzie odpowiednie dla Twojego dziecka.

Częste ulewanie u niemowlaka – kiedy udać się do lekarza?

Choć ulewanie nie stanowi zwykle powodu do niepokoju, istnieją sytuacje, w których warto skonsultować się z pediatrą. Wskazaniem do wizyty są m.in.:

• wyjątkowo obfite, chlustające ulewanie, które przypomina wylewanie dużej ilości pokarmu; 
• gorączka, która może wskazywać na infekcję;
• drażliwość i płaczliwość malucha, która utrzymuje się przez długi czas;
• silna biegunka lub uporczywe zaparcia, które mogą mieć swoje źródło w problemach z trawieniem;
• nieprawidłowy przyrost masy ciała, który może być oznaką problemów z wchłanianiem pokarmu lub refluksu;
• ulewane mleko o nietypowym zabarwieniu, np. zielonkawym, żółtym lub krwawym.

Ulewanie i problemy z brzuszkiem u niemowlaka – podsumowanie

Ulewanie to zjawisko fizjologiczne, które dotyka większości niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Najczęściej jest to efekt niedojrzałości układu pokarmowego i nie wymaga specjalistycznego leczenia. Możesz jednak pomóc swojemu maluchowi, np. poprzez zachowanie prawidłowej pozycji i techniki karmienia, a także podawanie mniejszych porcji pokarmu. Staraj się odbijać malucha po każdym karmieniu i regularnie masować jego brzuszek, aby wesprzeć trawienie i zapobiec kolkom. Jeżeli ulewanie się nasila lub towarzyszą mu inne objawy, skontaktuj się z pediatrą.

Bibliografia

1. Banaszkiewicz A., Dziekiewicz M., Problemy gastroenterologiczne niemowląt w: red. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Karmienie piersią w teorii i praktyce, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.
2. Bandenplas Y., Rudolph C., Di Lorenzo C., Hassall E., Liptak G., Mazur L., Pediatric gastroesophageal reflux clinical practice guidelines: joint recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (NASPGHAN) and the European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN), https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19745761/, [dostęp online: 23.10.2025].
3. Horvath A., Dziechciarz P., Wybrane zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego w: red. Szajewska H, Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017.
4. Kwiecień J., Kryteria Rzymskie IV (2016) – aktualne wytyczne rozpoznawania i leczenia czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci, STANDARDY MEDYCZNE PEDIATRIA, 2016, T. 13, 597-605