Ciąża to dla przyszłej mamy 9-miesięczna rewolucja, której pierwsze sygnały zaczynają się już w kilka godzin po zapłodnieniu, a ostatnie – w momencie porodu. W trakcie każdego z 280 dni ciąży w organizmie kobiety zachodzi szereg zmian, wynikających z obecności rozwijającego się w jej łonie nowego człowieka. Zmiany te mogą powodować dolegliwości ciążowe. Te najważniejsze i najczęstsze zna każdy: brak miesiączki, mdłości, zgaga, obrzęki stóp itd. Ale lista objawów ciąży jest długa i może obejmować symptomy, które pozornie nie mają nic wspólnego z oczekiwaniem na dziecko. Jakie są typowe i nietypowe dolegliwości ciążowe?
Wszystko przez te hormony
Ciąża to dla organizmu kobiety prawdziwe wyzwanie, głównie z powodu dokuczliwych symptomów. Ich bezpośrednią przyczyną są najczęściej zmiany hormonalne, które są niezbędne do podtrzymania ciąży, ale które wpływają jednocześnie na całe życie przyszłej mamy – od jej samopoczucia, przez problemy trawienne, po zmiany w składzie krwi.
Zaraz po zapłodnieniu, wzrasta ilość gonadotropiny kosmówkowej, która stymuluje ciałko żółte do produkcji progesteronu oraz poziom samego progesteronu, który odpowiada za utrzymanie ciąży. 10-krotnie wzrasta też ilość estrogenów, odpowiadających za implantację zarodka.
Niestety to nie wszystko, istnieją także inne przyczyny dolegliwości ciążowych – zmiana wagi i rosnący brzuch mogą wywoływać problemy z kręgosłupem, a ucisk rosnącej macicy na pęcherz – powodować częste oddawanie moczu.
Świadomość dolegliwości ciążowych, zapoznanie się z nimi, a przede wszystkim poznanie sposobów na ich złagodzenie, wszystko to bardzo pomoże kobiecie w przebiegu ciąży. Sprawi, że będzie wiedziała jak im zaradzić, gdy się pojawią. Dlatego w dalszej części artykułu przedstawione zostaną zarówno typowe, jak i nietypowe dolegliwości ciążowe.
Typowe dolegliwości ciążowe
- Mdłości i wymioty. To chyba najbardziej książkowe objawy ciąży. Powoduje je gonadotropina kosmówkowa, czyli słynny hormon beta hCG, wykorzystywany też do wykrywania ciąży w testach ciążowych z moczu. Mdłości teoretycznie występują głównie w pierwszym trymestrze ciąży, kiedy to poziomy beta hCG są najwyższe. Potem powinny mijać, ale może się zdarzyć, że będą one obecne do końca ciąży i o różnych porach dnia (choć są określane mianem porannych). Istnieje wiele sposobów na złagodzenie wymiotów: ssanie cukierków imbirowych czy częste podjadanie (zawsze dobrze mieć pod ręką owoc, jogurt czy słone paluszki). Na mdłości pomagają również migdały i woda z cytryną, ale prawda jest taka, że na każdą kobietę działa co innego.
- Tkliwość piersi. Wiele kobiet uważa, że ten właśnie objaw był pierwszym, jaki zwrócił ich uwagę, zanim jeszcze dowiedziały się, że oczekują dziecka. Pod wpływem nagłego wzrostu progesteronu, biust powiększa się i zaczyna pobolewać. Piersi stają się wrażliwe na dotyk i tkliwe, bo zwiększa się ich ukrwienie, co zresztą nie tylko czuć, ale i widać (przez skórę przebija się sieć rozszerzonych naczynek krwionośnych).
To moment na zmianę biustonosza na luźniejszy i wykonany z miękkiego materiału, bez koronek i innych ozdób, które mogą podrażniać delikatną skórę. - Wahania nastroju. Burza hormonalna, która szaleje w organiźmie przyszłej mamy, ma duży wpływ na jej nastrój. Hormony odpowiadają za wiele aspektów funkcjonowania organizmu, a jednym z nich jest samopoczucie. Zmiany wywołane ciążą sprawiają, że kobieta smuci się lub złości bez powodu, a także częściej wzrusza czy wpada w nostalgiczny nastrój. Jednym słowem nie może poradzić sobie sama z sobą (podobnie jak jej otoczenie). Jedyną radą jest tu cierpliwość – poziomy hormonów w końcu się ustabilizują, a póki co trzeba się rozpieszczać i nie walczyć ze zmiennymi humorami.
- Zgaga. Pod wpływem progesteronu, który rozluźnia macicę, mniej napięte stają się również inne mięśnie, między innymi zwieracz przełyku. Powoduje to cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, podrażnienie go i nieprzyjemne uczucie pieczenia. Zgadze sprzyja również rosnąca macica. Im większe dziecko, tym bardziej uciska na żołądek, który nie jest w stanie utrzymać jego zawartości.
Sposobem na zgagę jest zmniejszenie porcji jedzenia – lepiej jeść mniej, ale częściej, warto też unikać spożywania pokarmów tuż przed snem. Dozwolone jest stosowanie leków na zgagę zobojętniających kwas żołądkowy, na bazie węglanu wapnia lub magnezu, o które warto poprosić swojego ginekologa. - Obrzęki nóg. Kobiety w ciąży często skarzą się na opuchnięte stopy, zwłaszcza w trzecim trymestrze. Powodem jest ucisk macicy na żyły, który utrudnia swobodny przepływ limfy i krwi. Odpowiedzialna za obrzęki jest również natura, która w ostatnich miesiącach ciąży zatrzymuje wodę w organizmie przyszłej mamy, tworząc zapasy na trudny moment porodu. Zatrzymanie wody powoduje opuchliznę, a sposobem na pozbycie się jej jest picie dużej ilości płynów – to paradoksalnie sygnał dla ciała, aby jej nie magazynować. Dobrze jest też wypoczywać z nogami uniesionymi wyżej niż serce, aby ułatwić limfie swobodny odpływ z dolnych partii ciała.
- Zaparcia. To znów sprawa progesteronu, który rozleniwia jelita. Ich słabsza perystaltyka powoduje kłopoty z wypróżnianiem i wzdęcia, a to kłopotliwa i wstydliwa dolegliwość. Powodem zaparć jest też mniejsza aktywność fizyczna, zwłaszcza w ostatnich tygodniach ciąży, kiedy brzuch utrudnia nie tylko ćwiczenia, ale i zwykłe przemieszczanie się.
Aby zmobilizować układ trawienny do pracy, warto wprowadzić do diety błonnik - dużo świeżych warzyw i pełnych ziaren oraz pić duże ilości wody, aby zmiękczyć stolec. W skrajnych przypadkach warto udać się do lekarza po czopki lub preparaty stymulujące wypróżnianie.
Nietypowe dolegliwości ciążowe
- Ból głowy. Może być wywołany migreną, katarem, zmęczeniem, ale może być również spowodowany uciskiem obrzękniętych tkanek mózgowych na receptory bólowe. Takie obrzęki mogą mieć miejsce, gdy wzrasta nagle poziom progesteronu i estrogenów, czyli gdy kobieta zachodzi w ciążę. Bóle głowy mogą dokuczać przez 9 miesięcy, ale warto pamiętać, że w czasie oczekiwania na dziecko lepiej unikać leków przeciwbólowych. Warto zastąpić je chłodnymi okładami, olejkiem lawendowym i relaksem.
- Senność. Ten objaw ciąży, nie zawsze jest z nią kojarzony. Tymczasem zmęczenie i osłabienie to skutek działania progesteronu, ale również tego, że organizm kobiety nagle zaczyna pracować za dwoje. Ten duży wydatek energii skutkuje wyczerpaniem i dużą potrzebą snu. Dobra wiadomość jest taka, że w drugim trymestrze kobieta czuje nagły przypływ energii i zaczyna normalnie funkcjonować.
- Zatkany nos i chrapanie. Problemy z oddychaniem mogą oczywiście świadczyć o katarze i przeziębieniu, ale jeśli nie ma objawów infekcji, może to być tzw. katar hormonalny. Zamiany w stężeniu estrogenów, progesteronu i prolaktyny pobudzają krążenie i powodują przerost błony śluzowej nosa. Stąd trudności w oddychaniu oraz chrapanie. Ulgę przyniesie stosowanie wody morskiej do nosa, która nawilży śluzówkę.
- Wypadanie przedmiotów z rąk. Mówi się, że kobiety w ciąży stają się niezdarne. To prawda, ale nie jest to ich wina. Duży brzuch i większa waga sprawiają, że poruszają się z mniejszą gracją niż kiedyś. Dodatkowo w ich organizmie pojawia się hormon relaksyna, który produkowany jest w celu rozluźnienia więzadeł i stawów. Jest on niezbędny do tego, aby ciało ciężarnej dostosowywało się do rosnącej macicy, a w momencie porodu – umożliwiło dziecku przeciśnięcie się przez kanał rodny. Niestety, relaksyna rozluźnia również mięśnie i stawy dłoni, przez co kobiecie ciągle wypada coś z rąk. Na hormony nie ma lekarstwa, trzeba żyć nadzieją, że po porodzie wszystko wróci do normy.
- Powiększenie stóp. Wiele mam skarży się, że po ciąży musiały wymienić buty na większe. To wina wspomnianej przed chwilą relaksyny, która rozluźnia więzadła i ścięgna w stopach. Cięższe o kilkanaście kilogramów ciało naciska na nie, powodując ich rozszerzenie się na boki. Niestety, po porodzie stopa nie wraca zwykle do poprzednich rozmiarów.
Istnieje wiele zarówno nietypowych jak i typowych dolegliwości ciążowych. Niektóre z nich trwają przez pewien czas, bądź stopniowo zmienia się częstotliwość ich występowania, inne zaś doskwierają kobietom przez cały okres ciąży. W trakcie dużego nasilenia dolegliwości warto skorzystać z wymienionych sposobów na ich złagodzenie. Pamiętajmy, że każda ciąża jest inna, więc także stopień występowania dyskomfortu może różnić się między kobietami, zależy to od wielu czynników, genetyki, stylu życia itp. Dlatego młode mamy powinny być w stałym kontakcie z lekarzem, monitorować swój stan zdrowia, aby zapewnić bezpieczeństwo swojemu dziecku.
