Poród naturalny – jakie są jego fazy i jak przebiega poród siłami natury?

Poród jest jednym z najbardziej przełomowych wydarzeń w życiu każdej kobiety, która daje początek nowemu życiu. To wyjątkowy, a zarazem wymagający proces, podczas którego organizm przyszłej mamy przechodzi przez kolejne etapy narodzin dziecka. Przebieg naturalnego porodu oczywiście różni się od rozwiązania ciąży przez cesarskie cięcie. Jak wygląda poród naturalny i jakie fazy obejmuje?

Czym jest poród naturalny?

Poród naturalny, znany także jako poród drogą pochwową, to proces, w którym organizm kobiety samodzielnie inicjuje i prowadzi akcję porodową, bez konieczności wspomagania jej w sposób mechaniczny lub farmakologiczny. W takiej sytuacji akcja porodowa zaczyna się pomiędzy 37. a 42. tygodniem ciąży, a sam poród przebiega bez powikłań, w sposób spontaniczny i zgodny z naturalnym rytmem organizmu.

Poród naturalny a poród fizjologiczny 

Pozostając w temacie porodu naturalnego, warto doprecyzować, czym różni się od porodu fizjologicznego.

• Poród fizjologiczny przebiega zgodnie z naturalnymi mechanizmami ciała kobiety, bez interwencji medycznych, takich jak podanie oksytocyny, założenie cewnika, zastosowanie kleszczy lub próżnociągu.
• Poród naturalny odbywa się w sposób możliwie najbardziej zbliżony do fizjologicznego, ale dopuszcza się tu pewne formy wsparcia, takie jak niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu czy formy indukcji porodu.

Sprawdź też: Porodowy niezbędnik czy zbędny balast. Co tak naprawdę warto ze sobą zabrać do szpitala?

Przebieg porodu naturalnego

Ciało kobiety zaczyna przygotowywać się do porodu już 3-4 tygodnie przed rozpoczęciem akcji porodowej. Dziecko ustawia się główką w stronę kanału rodnego, dno macicy stopniowo się obniża, a kobieta coraz częściej doświadcza tzw. skurczów przepowiadających, które mają na celu przygotowanie mięśnia macicy do nadchodzącego wysiłku. Właściwa akcja porodowa rozpoczyna się wtedy, gdy pojawiają się regularne skurcze, występujące co najmniej co 10 minut. Skurcze powodują stopniowe skracanie i rozwieranie się szyjki macicy, przygotowując organizm kobiety do wydania dziecka na świat.

Wczesne objawy nadchodzącego porodu mogą się różnić u każdej kobiety. Najczęściej są to:

• odejście czopa śluzowego;
• uczucie „rozluźnienia” w dolnej partii brzucha;
• zwiększony nacisk na miednicę;
• odejście wód płodowych.

Wyróżnia się 4 fazy porodu naturalnego: fazę skurczów i rozwarcia, narodzin dziecka, urodzenia łożyska, a także następującą po nich 2-godzinną obserwację na sali porodowej.

1 faza porodu – przygotowanie do narodzin

Pierwsza faza porodu naturalnego to najdłuższy etap całego procesu narodzin, który trwa przeważnie 9-16 godzin. U kobiet rodzących po raz pierwszy może być nieco dłuższy, natomiast u wieloródek często przebiega szybciej. Jego głównym celem jest stopniowe rozwieranie szyjki macicy do 10 cm, co umożliwia przejście dziecka przez kanał rodny.

1 faza porodu się z dwóch etapów:

• fazy utajonej – rozwarcie wynosi do ok. 4 cm, a skurcze są jeszcze nieregularne i mniej bolesne;
• fazy aktywnej – szyjka rozwiera się coraz szybciej, a skurcze stają się intensywne, częstsze i dłuższe.

W tym okresie kobiety mogą odczuwać narastające bóle w podbrzuszu i okolicy krzyżowej. Często pojawiają się też sygnały świadczące o rozpoczęciu akcji porodowej, takie jak odejście czopa śluzowego, pęknięcie błon płodowych oraz odpłynięcie wód płodowych. Ważne jest, aby na tym etapie zachować aktywność – spacerować, często zmieniać pozycje i korzystać z relaksujących kąpieli, które pomagają łagodzić ból i wspierają naturalny przebieg porodu.

Równocześnie istotne jest uważne obserwowanie swojego ciała i jego sygnałów, ponieważ każdy poród może przebiegać inaczej. Ze względu na fakt, że 1 faza porodu często rozpoczyna się jeszcze w domu, warto wiedzieć, kiedy należy udać się do szpitala. Wskazania to przede wszystkim:

• regularne skurcze co 7–10 minut;
• odejście wód płodowych bez pojawienia się skurczów;
• zielone lub mętne wody płodowe;
• uczucie niepokoju, złe samopoczucie lub inne niepokojące objawy.

2 faza porodu – ile trwa poród od pełnego rozwarcia?

Rozpoczyna się w momencie osiągnięcia pełnego rozwarcia i trwa do przyjścia dziecka na świat. Czas trwania tego etapu może wynosić od kilku minut do nawet 2 godzin. Charakterystyczne dla 2 fazy porodu są:

• skurcze parte – silne i instynktowne, wypychające dziecko przez kanał rodny;
• tzw. ruch śrubowy – w trakcie przechodzenia przez macicę dziecko wykonuje skręty, które pozwalają na lepsze dopasowanie do kanału rodnego i urodzenie się główki.

Na tym etapie kobieta może wybrać pozycję, która jest dla niej najwygodniejsza, np. leżącą, kuczną, na czworakach lub wertykalną. Zdarza się też, że podczas skurczy partych pojawia się mimowolne oddawanie moczu lub stolca, co stanowi naturalny i fizjologiczny objaw. Wszelkie nieprawidłowości, takie jak spowolnienie akcji porodowej, nieprawidłowe tętno dziecka czy zatrzymanie fazy parcia, mogą wskazywać na potrzebę interwencji medycznej, w tym ewentualne wykonanie cesarskiego cięcia.

3 faza porodu – ile trwa?

Po narodzinach dziecka rozpoczyna się 3 faza porodu, trwająca zazwyczaj do 30 minut. W tym czasie dochodzi do oddzielenia i wydalenia łożyska wraz z błonami płodowymi. Położna dokładnie ocenia, czy zostały one wydalone w całości – jeżeli nie i jakiekolwiek fragmenty pozostały w jamie macicy, konieczne jest ich usunięcie za pomocą łyżeczkowania. Na zakończenie tego etapu położna zszywa ewentualne pęknięcia lub nacięte krocze, a jeśli zachodzi taka potrzeba, podaje leki wspomagające obkurczanie macicy.

4 faza porodu

Ostatnia faza porodu trwa około 2 godziny. Jest to czas na odpoczynek oraz wstępną ocenę stanu zdrowia mamy i noworodka. Szczególnie istotne podczas tego etapu są:

• bezpośredni kontakt „skóra do skóry”, kiedy dziecko leży na brzuchu matki;
• inicjacja pierwszego karmienia piersią, ułatwiającego adaptację maluszka;
• monitorowanie obkurczania się macicy przez położną oraz kontrola krwawienia;
• podstawowe badania noworodka, takie jak ważenie, mierzenie oraz ocena w skali Apgar.

Po upływie 2 godzin mama i dziecko trafiają na oddział poporodowy, gdzie spędzają zwykle kolejne 48 godzin. W tym czasie personel medyczny monitoruje stan ich zdrowia, wspiera w pierwszych karmieniach, a także udziela niezbędnych wskazówek dotyczących pielęgnacji noworodka i regeneracji po porodzie.

Dowiedz się, jakie są sposoby na szybki i sprawny poród.

Poród naturalny po cesarce – czy to możliwe?

Poród zakończony cesarskim cięciem nie jest klasyfikowany jako poród naturalny. Nie oznacza to jednak, że kobieta po cesarce nie ma szans na rodzenie siłami natury kolejnego dziecka. Wręcz przeciwnie, lekarze coraz częściej podejmują się prób VBAC (ang. Vaginal Birth After Caesarean), czyli porodu drogami natury po przebytym cięciu cesarskim. Taki poród jest możliwy, o ile spełnione zostaną określone warunki:

• poprzednie cięcie cesarskie zostało wykonane poprzecznie, w dolnym odcinku macicy;
• obecna ciąża przebiega prawidłowo, a stan matki i dziecka jest dobry;
• od poprzedniego cesarskiego cięcia upłynęło co najmniej 18 miesięcy;
• dziecko ma odpowiednią wagę i jest ułożone główkowo;
• nie występują przeciwwskazania medyczne, takie jak wady macicy, ciąża mnoga czy mięśniaki.

Naturalny poród – podsumowanie

Poród naturalny to proces, podczas którego organizm kobiety sam inicjuje i prowadzi narodziny dziecka drogą pochwową. Zazwyczaj rozpoczyna się między 37. a 42. tygodniem ciąży, dając takie objawy jak regularne skurcze, odejście czopa śluzowego oraz wód płodowych. Poród dzieli się na 4 fazy: rozwieranie szyjki macicy, narodziny dziecka, wydalenie łożyska oraz okres obserwacji po porodzie. Pierwsza faza trwa zwykle 9-16 godzin u kobiet rodzących pierwszy raz, a u wieloródek jest krótsza. Przyszłe mamy mogą skorzystać ze wsparcia położnej środowiskowej już podczas ciąży, co pomaga lepiej przygotować się do porodu i zrozumieć jego przebieg.

Bibliografia

1. Bręborowicz B., Położnictwo i ginekologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
2. Brodziński W., Poród naturalny po przygotowaniu w szkole rodzenia, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich PZWL, Warszawa 1989.
3. Lindeman O., Ortemberg A., Ciąża i poród naturalny, Bellona, Warszawa 2008.
4. Murkoff H., Mazel S., W oczekiwaniu na dziecko, wyd. Rebis, Poznań 2016.