Pozycje porodowe – przykładowe pozycje podczas porodu

Kobieta ma prawo rodzić w sposób, który daje jej największy komfort, o ile nie ma ku temu przeciwwskazań medycznych. To, w jakiej pozycji rodzi, może wpłynąć na efektywność skurczów, ułatwić oddychanie, zmniejszyć ból, a także przyspieszyć proces narodzin dziecka. Jakie są najlepsze pozycje do porodu naturalnego, które pomagają przyszłej mamie lepiej panować nad bólem?

Jaka jest najlepsza pozycja do porodu siłami natury?

Nie istnieje jedna uniwersalna pozycja do porodu, która będzie odpowiednia dla każdej kobiety. Wiele pod tym względem zależy od takich czynników jak:

• faza porodu – w początkowej fazie porodu można eksperymentować z różnymi pozycjami, natomiast na bardziej zaawansowanym etapie (zwłaszcza podczas parcia) najlepsze są pozycje ułatwiające otwarcie miednicy i umożliwiające skuteczne parcie;
• przebieg akcji porodowej – dobór pozycji dostosowuje się do intensywności i rozwoju akcji porodowej;
• ułożenie główki dziecka w miednicy – w zależności od ułożenia dziecka niektóre pozycje mogą ułatwić jego rotację i przejście przez kanał rodny. Przykładowo, pozycje porodowe wertykalne pomagają w lepszej rotacji główki;
• ułatwienie parcia – niektóre pozycje pomagają w lepszym wykorzystaniu siły grawitacji i naturalnego parcia, co może skrócić czas porodu.

Standardy opieki okołoporodowej z 1 stycznia 2019 r. podkreślają, że kobieta powinna mieć prawo do swobodnego wyboru i zmiany pozycji podczas porodu (https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf, dostęp online: 24.11.2025). Umożliwia to rodzącej większą kontrolę nad porodem i pozwala na lepsze wykorzystanie siły grawitacji.

• Pozycje wertykalne, takie jak kucanie, stanie, klęczenie czy pozycja na czworakach, sprzyjają lepszemu otwarciu miednicy, ułatwiają rotację dziecka i skracają czas trwania porodu. Dodatkowo zmniejszają także ból, ograniczają nacisk na krocze oraz poprawiają dotlenienie płodu.
• Pozycje leżące, półsiedzące lub na boku mogą być preferowane w zależności od potrzeb rodzącej oraz postępu porodu. Takie ustawienia zapewniają większy komfort i umożliwiają odpoczynek, co jest szczególnie ważne w początkowych fazach porodu lub podczas przerw między skurczami.

Ważne jest, aby na każdym etapie porodu rodząca miała wsparcie położnej lub lekarza, którzy pomogą dobrać optymalną pozycję, dostosowaną do potrzeb, komfortu oraz przebiegu akcji porodowej.

Zobacz też, jakie korzyści niesie za sobą poród w wodzie.

Pozycje porodowe pionowe (wertykalne)

Pozycje porodowe wertykalne to takie, w których kanał rodny kobiety rodzącej znajduje się pionowo względem podłoża. Wykorzystanie siły grawitacji może przyspieszyć poród, ułatwić rotację dziecka i poprawić komfort matki. Takie ustawienie sprzyja także lepszemu dotlenieniu płodu i zmniejsza dolegliwości bólowe, dzięki czemu jest odpowiednie zarówno w I, jak i w II fazie porodu.

Najczęściej wybierane pozycje do rodzenia w pionie to:

• pozycja z pochyleniem do przodu — rodząca stoi lub siedzi, jest lekko pochylona do przodu i podpiera się o partnera lub ścianę. Pochylenie umożliwia lepsze wykorzystanie siły grawitacji, co wspomaga przesuwanie dziecka w kanale rodnym. Takie ustawienie pomaga również w zmniejszeniu bólu pleców, ponieważ rodząca może w niej zmieniać postawę i wykorzystywać różne techniki oddechowe;
• pozycja siedząca – zwykle ciężarna siedzi na dużej piłce porodowej, trzymając stabilną postawę. Piłka wspomaga równowagę, zmniejsza nacisk na krocze, a także pozwala na aktywne angażowanie miednicy w proces porodu. Tego typu pozycja pomaga w przyspieszeniu porodu, ułatwiając rotację dziecka i wspierając ruchy rodzącej;
• pozycja czworacza — kobieta klęczy na czworakach, opierając się na rękach i kolanach. Jest to jedna z najbardziej zalecanych pozycji, ponieważ zmniejsza nacisk na krocze i ułatwia rotację dziecka w kanale rodnym. Co więcej, odciąża kręgosłup, łagodząc tym samym ból w dolnej części pleców. Pozycja czworacza wpływa też na lepsze krążenie krwi, co poprawia dotlenienie matki i dziecka;
• pozycja kolankowo-łokciowa – modyfikacja klasycznej wersji czworaczej, w której kobieta klęczy, ale z łokciami opartymi o podłoże i biodrami uniesionymi powyżej linii ciała. Taką pozycję rekomenduje się w przypadku szybkiego przebiegu porodu lub w sytuacji, gdy rodząca odczuwa ból w okolicy kości krzyżowej. Co więcej, ustawienie kolankowo-łokciowe stymuluje rotację dziecka i poprawia dotlenienie matki oraz dziecka;
• pozycja porodowa kuczna – ciężarna stoi lub kuca z szeroko rozstawionymi nogami i ze stopami opartymi na podłożu. Ciężar ciała przekłada na partnera, drabinkę lub łóżko porodowe. Kolana kobiety znajdują się powyżej linii bioder, co pozwala na maksymalne odgięcie kości guzicznej i poszerzenie kanału rodnego. Takie ustawienie jest szczególnie zalecane podczas II okresu porodu, czyli fazy parcia;
• pozycja klęczna – kobieta klęczy z nogami ustawionymi szerzej lub w standardowej pozycji. Może podpierać się na dużej piłce, aby umożliwić tym samym większe odgięcie kości guziczek i ułatwić przejście główki dziecka przez kanał rodny. Taka pozycja wykorzystuje siłę grawitacji, sprzyja bardziej efektywnemu parciu i zmniejsza nacisk na miednicę.

Zobacz, jak oddychać podczas porodu.

Pozycje porodowe leżące (horyzontalne)

Pozycje porodowe horyzontalne to te, w których rodząca układa się poziomo względem podłoża. Choć nie są uznawane za najbardziej naturalne, w niektórych przypadkach mogą być zalecane z uwagi na konieczność kontroli przebiegu porodu. Przykładem jest:

• pozycja na boku – odciąża kręgosłup i naczynia krwionośne, zmniejsza ucisk na żyłę główną dolną oraz poprawia krążenie. Dzięki temu korzystnie wpływa na dotlenienie zarówno matki, jak i dziecka. Jest to pozycja polecana, gdy rodząca potrzebuje odpoczynku lub regeneracji między skurczami, a także w trakcie monitorowania KTG;
• pozycja na wznak – klasyczne ustawienie, w którym kobieta leży na plecach, często z uniesionymi nogami. Takie ustawienie pozwala personelowi medycznemu na łatwiejszą kontrolę nad porodem oraz umożliwia szybszą interwencję w razie potrzeby.

Standardy opieki okołoporodowej wskazują, że pozycje porodowe leżące są mniej efektywne z punktu widzenia fizjologii. Ograniczają wykorzystanie siły grawitacji, co może spowolnić postęp akcji porodowej. Z tego powodu zachęca się przyszłe mamy do przyjmowania pozycji pionowych lub ich zmiany w trakcie porodu.

Pozostałe pozycje do porodu naturalnego

Istnieje wiele innych ustawień, które mogą pomóc przyszłym mamom w łatwiejszym przejściu przez proces porodu. Wśród nich wymienić można:

• pozycje asymetryczne – modyfikacja wersji stojącej, w której kobieta ustawia jedną nogę inaczej niż drugą, np. poprzez wykrok. Zwiększa to przestrzeń w miednicy, co ułatwia rotację dziecka i pozwala na lepsze otwarcie miednicy. Pozycje asymetryczne sprzyjają również poprawie ułożenia główki dziecka, co może skrócić czas porodu;
• kołysanie się i spacer – delikatne kołysanie biodrami w czasie skurczów lub spacerowanie w trakcie porodu może pomóc w rozluźnieniu ciała, poprawić krążenie i złagodzić ból. Chodzenie i kołysanie pozwalają także na aktywne zaangażowanie miednicy w proces porodu, wspomagając przesuwanie dziecka w kanale rodnym.

Jakie są pozycje porodowe? Podsumowanie

Nie ma jednej idealnej pozycji do porodu, która byłaby odpowiednia dla każdej kobiety. Przyszła mama powinna eksperymentować z różnymi ustawieniami, aby znaleźć takie, które zapewni jej największy komfort i ułatwi poród. Standardy opieki okołoporodowej szczególnie polecają pozycje wertykalne (kucanie, klęczenie czy pozycje stojące), które wykorzystują siłę grawitacji, przyspieszają poród i poprawiają rotację dziecka. W zależności od sytuacji wsparciem mogą być również pozycje leżące, asymetryczne lub relaksujące, które pomagają rozluźnić ciało i złagodzić ból.

Bibliografia

1. Araszkiewicz A., Plagens-Rotman K., Opieka okołoporodowa we współczesnym położnictwie. Pielęgniarstwo Polskie, 4(78), 2020, 231-234.
2. Bek K., Dugiel, G., & Kucharska K., Strategie radzenia z bólem w pierwszym okresie porodu. Polish Journal of Health and Fitness, 1, 2020, 18-33.
3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf, [dostęp online: 24.11.2025].