Rola ojca przed, w trakcie i po porodzie

W społeczeństwie wciąż pokutuje przekonanie, że poród stanowi wyłącznie doświadczenie matki, a rola ojca w czasie ciąży i porodu ogranicza się do pomocy w kwestiach organizacyjnych. Tymczasem dziś coraz więcej mówi się na temat tego, jak ważne jest zaangażowanie przyszłego taty na każdym etapie tego wyjątkowego procesu. Jak mężczyzna powinien wspierać kobietę w ciąży i podczas porodu? Co partner może zrobić, aby stać się aktywnym uczestnikiem przygotowań do narodzin dziecka?

Rola ojca w czasie ciąży

Wydawać by się mogło, że w ciąży mężczyzna nie ma wpływu na rozwój dziecka. W końcu to kobieta doświadcza fizycznych i emocjonalnych zmian w swoim ciele, które są związane z noszeniem i urodzeniem maluszka. Pamiętajmy jednak, że choć mężczyzna nie przeżywa typowych dolegliwości ciążowych i nie musi chodzić na regularne wizyty do lekarza, to jego życie również się zmienia. Pojawiają się liczne wyzwania, związane m.in. z przygotowaniem do roli ojca i przystosowaniem się do nowej rzeczywistości oswojeniem zupełnie nowych emocji dotyczących ciąży i porodu.

Przyszły tata bierze na swoje barki również odpowiedzialność za wsparcie emocjonalne partnerki, pomagając jej przejść przez okres niepewności, lęków i wahań nastroju. Jego rola w tym czasie polega zatem nie tylko na dostosowaniu się do nowych obowiązków, ale też na aktywnym słuchaniu i rozmowach z przyszłą mamą, które pozwolą jej poczuć się zrozumianą i bezpieczną. 

Dowiedz się więcej na temat: jak stać się świadomym rodzicem? Poradnik dla przyszłych mam i tatusiów.

Jakie obowiązki ma mężczyzna w ciąży?

Chcąc w pełni wspierać partnerkę w ciąży, przyszły tata powinien zrozumieć mechanizmy fizjologiczne zachodzące w jej ciele, a także spróbować poczuć się częścią tego niezwykłego procesu. Niekiedy wystarczą drobne gesty, które pozwalają kobietom poczuć się pewnie i bezpiecznie w okresie oczekiwania na przyjście na świat maluszka. Może to być m.in.:

• udział w wizytach lekarskich i szkole rodzenia, co pozwoli na lepsze zrozumienie przebiegu ciąży i rozwoju dziecka.  Dodatkowo podczas zajęć w szkole rodzenia mężczyzna może wraz z partnerką przygotować się do porodu, poznać podstawowe zasady dotyczące pielęgnacji maluszka i zbudować większą więź z ciężarną;
• pomoc w codziennych obowiązkach – gorsze samopoczucie kobiety i trudności w wykonywaniu prostych czynności to moment do przejęcia części domowych obowiązków przez przyszłego tatę, takich jak np. sprzątanie, robienie zakupów czy opieka nad starszymi dziećmi. Dzięki temu partnerka może odpocząć, a także poczuć wsparcie ze strony mężczyzny;
• aktywny udział w przygotowaniach do porodu – oprócz fizycznego przygotowania domu na narodziny dziecka przyszły tata może pomóc kobiecie w organizacji wyprawki, spakowaniu torby porodowej (wraz z dokumentami, wodą i aparatem fotograficznym), a także w ustaleniu planu porodu. Mężczyzna powinien także zaplanować dojazd do szpitala, aby móc szybko i bezpiecznie dotrzeć na miejsce w momencie rozpoczęcia porodu;
• troska o partnerkę – ciąża to czas, kiedy kobieta zmaga się z licznymi dolegliwościami, począwszy od zmęczenia, poprzez nudności, aż po ból pleców. Przyszły tata powinien okazywać troskę i empatię w tych chwilach, oferując partnerce np. masaż pleców, ciepłą kąpiel czy zdrowy posiłek.

Czy partner może być przy porodzie?

Obecność mężczyzny przy porodzie to obecnie standard w większości szpitali w Polsce. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej z 16 sierpnia 2018 roku (https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf, dostęp online: 7.01.2025) każda ciężarna, która przychodzi na salę porodową, ma prawo do tego, by towarzyszyła jej bliska osoba – mąż, partner lub inna osoba wybrana przez rodzącą. Niektóre placówki szpitalne zastrzegają jednak, że mężczyzna może brać udział wyłącznie w porodzie naturalnym. Inne z kolei pozwalają na obecność również w trakcie cesarskiego cięcia. Aby mieć pewność, jak wygląda to w przypadku konkretnej placówki, warto zasięgnąć informacji bezpośrednio w szpitalu.

Tata na porodówce – rola ojca przy porodzie

Poród jest niezwykłym przeżyciem nie tylko dla kobiety, ale też dla mężczyzny, który dzięki obecności na sali porodowej może udzielać jej wsparcia emocjonalnego i fizycznego na każdym etapie. Jego rola nie ogranicza się jednak do trzymania partnerki za rękę i podawania jej wody. Mężczyzna może aktywnie uczestniczyć w całym procesie, pomagając m.in. w:

• zachowaniu spokoju przez rodzącą i przypominaniu jej o technikach oddechowych łagodzących ból;
• masowaniu okolicy krzyżowej podczas skurczu;
• udzielaniu wsparcia emocjonalnego w chwilach stresu i zmęczenia;
• podtrzymywaniu ciała kobiety w odpowiedniej pozycji;
• dostarczaniu przekąsek;
• symbolicznym przecięciu pępowiny po narodzeniu dziecka;
• ważeniu, mierzeniu i pierwszym ubieraniu maluszka, a następnie wzięciu go na ręce;
• uwiecznieniu pierwszych chwil życia dziecka, np. poprzez robienie zdjęć lub nagrywanie filmu.

Pamiętajmy przy tym, że poród naturalny u kobiet rodzących po raz pierwszy może trwać nawet kilkanaście godzin. Tak długi czas oczekiwania wymaga od mężczyzny zadbania również o siebie, aby wyjść na chwilę na korytarz, napić się kawy czy zjeść kanapkę. Takie krótkie przerwy mogą pomóc w zachowaniu energii i koncentracji, a także w zgromadzeniu sił na wspieranie partnerki podczas kolejnych etapów porodu.

Sprawdź też: sposoby na szybki i sprawny poród.

Jak mężczyzna może wspierać partnerkę i budować więź z dzieckiem po porodzie?

Przyjście dziecka na świat zmienia całkowicie dotychczasowe życie kobiety i mężczyzny. O ile jednak młode mamy przeważnie dość szybko oswajają się z nową rzeczywistością, o tyle ich partnerzy mogą potrzebować więcej czasu na odnalezienie się w roli rodzica. Ważne jest zatem, aby w trakcie połogu mężczyzna dbał nie tylko o potrzeby swojej partnerki, ale też brał aktywny udział w opiece nad maluszkiem. Dzięki temu nie tylko odciąży partnerkę, ale także zbuduje silną więź z dzieckiem od pierwszych chwil jego życia.

Rola ojca po porodzie może sprowadzać się do wielu kwestii, takich jak np.:

• zaplanowanie urlopu ojcowskiego, aby znaleźć czas na opiekę nad partnerką i dzieckiem w pierwszych dniach po porodzie;
• przygotowanie domu na przywitanie kobiety i maluszka;
• zaopiekowanie się starszymi dziećmi lub zorganizowanie dodatkowych osób do pomocy, np. dziadków;
• zaangażowanie w obowiązki domowe, np. przygotowywanie posiłków dla całej rodziny, sprzątanie i robienie zakupów;
• wsparcie kobiety w laktacji, np. poprzez zapewnienie jej ciszy i spokoju podczas karmienia;
• udział w codziennych czynnościach związanych z opieką nad maluszkiem, np. kąpiel, przewijanie, noszenie na rękach, odbijanie po karmieniu.

Bardzo ważne jest też, aby mężczyzna zapewnił swojej partnerce niezbędne wsparcie emocjonalne po porodzie. Ze względu na burzę hormonów, zmęczenie po porodzie i nowe obowiązki kobieta może zmagać się z wieloma emocjami, począwszy od niepokoju, aż po smutek i lęk. Taki stan, określany jako „baby blues”, pojawia się zwykle w 4-6. dobie po urodzeniu i utrzymuje w ciągu kilku tygodni. Jeżeli jednak sytuacja przedłuża się lub towarzyszy temu złe samopoczucie i niechęć do opieki nad dzieckiem, mężczyzna powinien zachęcić partnerkę do szukania pomocy u specjalisty i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Ojciec przy porodzie – podsumowanie

Zaangażowanie mężczyzny w przygotowania do porodu, a także w sam jego przebieg ma ogromny wpływ na samopoczucie kobiety oraz zacieśnienie więzi między rodzicami i dzieckiem. Ojciec może aktywnie towarzyszyć w przyjściu na świat maluszka, m.in. poprzez udział w wizytach lekarskich i szkole rodzenia, a także  wspólne omawianie planu porodu. W trakcie narodzin mężczyzna może pomagać partnerce, trzymając ją za rękę i dbając o komfort fizyczny. Po porodzie partner powinien angażować się w codzienne obowiązki związane z opieką nad dzieckiem i odciążać kobietę w wymagającym dla niej okresie połogu.

Bibliografia:  

1. Berkau A., Suchowiak S., Plagens–Rotman K., Poród rodzinny z perspektywy ojca dziecka, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 1 (46) 2016.
2. Dąbrowska-Wnuk M., Zaangażowanie mężczyzn – przyszłych ojców w proces oczekiwania narodzin dziecka a styl przywiązania do partnerki, HUMANUM. Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne, 2017, 25(2), 19-38.
3. Poręba R., Poród rodzinny, Klin Perinat Ginekol. 2004, 40, supl 1, 11–4.