Szczepienia ochronne w ciąży są dozwolone, a w niektórych sytuacjach nawet zalecane. Istnieje wiele chorób, które mogą być groźne dla ciężarnej lub dla jej dziecka, a którym można zapobiec dzięki takiej profilaktyce. W czasie wizyty u położnika, spytaj o szczepienia, które jego zdaniem powinnaś wykonać.
Szczepienia od lat uznawane są za jedną z najlepszych metod zapobiegania wielu chorobom. Najczęściej myślimy o szczepieniach w kontekście małych dzieci, ale dorośli również powinni co jakiś czas szczepić się na różnego rodzaju choroby. Okres ciąży nie jest wyjątkiem - w czasie oczekiwania na dziecko kobiecie wolno przyjmować szczepienia. Co więcej - niektóre z nich są wskazane dla dobra malucha, który ma się urodzić. Tak jest na przykład ze szczepionką przeciwko krztuścowi czy grypie, które - wykonane w czasie ciąży - zabezpieczają przed tymi groźnymi chorobami noworodki, ponieważ produkowane pod ich wpływem przeciwciała przechodzą do organizmu niemowlęcia.
Czy szczepienia w ciąży są bezpieczne dla płodu?
W wielu krajach szczepienia dla ciężarnych znajdują się w standardach opieki na kobietami w ciąży. W Polsce dopiero około 10 lat temu pojawiły się wskazówki dotyczące szczepień zalecanych ciężarnym, czyli takich, które zdaniem specjalistów należy wykonać w ciągu 9 miesięcy oczekiwania na dziecko. Nie są to szczepienia obowiązkowe - w naszym kraju nakaz szczepień ochronnych dotyczy wyłącznie dzieci do 18. roku życia.
Zalecenie wykonywania szczepień nie zostałoby wprowadzone, gdyby ten rodzaj profilaktyki nie był bezpieczny zarówno dla kobiety, jak i płodu. Ponadto wśród zalecanych szczepionek znajdują się tylko te, które - co potwierdzono badaniami - nie zagrażają życiu czy zdrowiu nienarodzonego dziecka i są dla niego korzystne. Są to tzw. szczepionki inaktywowane, czyli zawierające zabite patogeny lub ich fragmenty. Nie wolno w ciąży podawać szczepionek żywych (chodzi o szczepienia np. przeciwko odrze, śwince i różyczce, ospie wietrznej, gruźlicy czy HPV).
Zalecane szczepienia w ciąży
Specjaliści potwierdzają, że w trakcie ciąży warto się zaszczepić na 4 choroby: przeciwko grypie, krztuścowi, zapaleniu wątroby typu B oraz - od niedawna - przeciwko COVID.
Szczepionka przeciw grypie w ciąży
Grypa to choroba na pozór niegroźna - niemal każdego roku w sezonie jesienno-zimowym przechodzi ją duży procent Polaków. Ale grypa u kobiety w ciąży jest bardzo niebezpieczna - powoduje duże ryzyko porodu przedwczesnego, poronienia. Dlatego lepiej jej unikać, zwłaszcza oczekując dziecka - organizm w ciąży jest osłabiony, więc grypa zwykle ma wówczas ciężki przebieg. Pomocne są szczepienia przeciw grypie, które powinno wykonać się przed okresem największych zachorowań (czyli wczesną jesienią).
Szczepienie przeciwko grypie jest bezpieczna dla przyszłej mamy, ponieważ wirus grypy jest martwy, poza tym nie ma on działania teratogennego, czyli wywołującego wady rozwojowe płodu. Wprowadzenie go do organizmu kobiety najlepiej w I trymestrze ciąży, stymuluje układ immunologiczny do produkcji przeciwciał ochronnych, które chronią pacjentkę oraz jej dziecko przez pierwsze miesiące życia, co jest o tyle istotne, że szczepienia przeciw grypie wolno podawać dopiero niemowlętom od 6. miesiąca.
Szczepionka na grypę jest dla przyszłych mama bezpłatna, tym bardziej warto się zaszczepić w ciąży.
Szczepionka przeciw krztuścowi
Krztusiec to poważna choroba dróg oddechowych , szczególnie groźna dla noworodków i niemowląt, ponieważ nie posiadają one odporności na bakterię, która ją wywołuje, a szczepienie może być im podane, podobnie jak w przypadku grypy, dopiero w drugim półroczu życia. Tymczasem krztusiec może wywołać u nich poważne problemy z układem oddechowym, zaburzenia neurologiczne i może prowadzić nawet do śmierci. Szczepionka podana kobiecie ciężarnej powoduje, że odporność na chorobę jest przekazywana noworodkowi i chroni go do czasu, aż sam będzie mógł przyjąć szczepienie przeciwko krztuścowi. Od kilku lat taka profilaktyka jest bezpłatna dla kobiet w ciąży, a specjaliści zalecają, aby korzystać z niej w III trymestrze (między 27.–36. tygodniem ciąży, ale nie później, aby dać organizmowi czas na wytworzenie przeciwciał). Szczepionka przeciw krztuścowi może być podana w formie skojarzonej szczepionką przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (tzw. DTaP).
Szczepionka przeciw WZW typu B
Zapalenie wątroby typu B to choroba, która często przenoszona jest w czasie zabiegów medycznych przez krew. Kobietom w ciąży zaleca się wykonanie szczepienia ze względu na ryzyko cesarskiego cięcia. Zakażenie wirusem HBV może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia: prowadzi do niewydolności lub marskości wątroby, czasem nawet do nowotworu.
W czasie ciąży pacjentka ma wykonywane badanie krwi w kierunku WZW typu B, wykrywające antygen HBs. Jeśli wynik okaże się pozytywny, noworodek musi mieć po narodzeniu podaną immunoglobulinę, które zapobiegnie rozwojowi choroby (w czasie porodu istnieje ogromne ryzyko przeniesienia się wirusa na dziecko). Kobiety, które były szczepione wiele lat wcześniej, nie muszą się martwić: trzy dawki szczepionki dają odporność na całe życie. Przyszłe mamy nieszczepione, powinny przyjąć co najmniej 2 dawki. Szczepienia są zalecane w III trymestrze.
Szczepionka przeciwko COVID
Od czasu pandemii, która pojawiła się w 2019 roku, temat szczepień w ciąży przeciw koronawirusowi budzi spore kontrowersje. Decyzja o przyjęciu zastrzyku należy do kobiety, warto jednak wiedzieć, co mówią na ten temat badania. Obserwacje pokazują, że u kobiety w ciąży po szczepionce rzadziej dochodziło do powikłań spowodowanych infekcją COVID - takich jak poród przedwczesny. Wiadomo też, że noworodki matek, które poddały się szczepieniom, przychodziły na świat z przeciwciałami - odkryto je we krwi pępowinowej i łożysku. W badaniach nie stwierdzono, aby szczepionka miała niekorzystne następstwa dla noworodka, co oznacza, że jest bezpieczna dla płodu. Zalecenia mówią, że najlepszym czasem, aby zaszczepić się przeciw COVID-19 jest II i III trymestr ciąży, czyli czas po zakończeniu organogenezy.
